LECZENIE OPERACYJNE
 ZATOK PRZYNOSOWYCH

W warunkach prawidłowych ruch rzęsek obecnych na komórkach nabłonka wyścielającego nos i zatoki bardzo skutecznie usuwa z nich wydzielinę i wszelkie substancje patologiczne.

Zmiany zapalne toczące się w zatokach przynosowych zaburzają ten proces i doprowadzić mogą w części przypadków do gromadzenia się w ich wnętrzu wydzieliny zapalnej lub co gorsze do tworzenia się polipowatych przerostów błony śluzowej, które w dalszej kolejności przechodzą do nosa.

Obecnie w kluczowych światowych wytycznych dotyczących leczenia stanów zapalnych zatok przyjmuje się, że z wyjątkiem pewnych szczególnych sytuacji pierwszeństwo ma postępowanie zachowawcze, czyli próba opanowania procesu zapalnego za pomocą leków, a nie od razu wykonywanie zabiegu operacyjnego. W przypadku obecności w świetle zatok wydzieliny zapalnej bardzo pomocne może okazać się jej usunięcie - płukanie zatok.

W przypadku zmian polipowatych początkowe leczenie powinno polegać na stosowaniu miejscowych leków przeciwzapalnych (polipy nosa to efekt toczącego się zapalenia).

Jeśli jednak leczenie takie jest nieskuteczne lub pojawiają się jakieś powikłania to wówczas często właśnie operacja stanowić może jedyne rozwiązanie. W przypadku zapaleń przebiegających z polipami najmniej „urazowym” zabiegiem jest oczywiście usunięcie polipów z samego nosa. Ma to na celu próbę poprawy jego drożności oraz stworzenie warunków, w których wspomniane powyżej preparaty mogłyby lepiej przedostawać się w głąb nosa, a tym samym skuteczniej działać. Zabieg taki (tzw. polipektomia wewnątrznosowa) możliwy jest z reguły do wykonania w znieczuleniu miejscowym i w warunkach ambulatoryjnych, czyli bez konieczności leżenia w szpitalu. Zabieg taki może być też dobrym rozwiązaniem dla osób zmuszonych do wielomiesięcznego oczekiwania na dużą operację zatok.

Usunięcie polipów z samych zatok będących sporymi przestrzeniami w obrębie czaszki to już dużo bardziej rozległy i dużo dłuższy zabieg. Jego prawidłowe wykonanie wymaga zastosowania znieczulenia ogólnego, a tym samym hospitalizacji.

Istnieją dwa zasadnicze typy operacji zatok przynosowych.

I

Typ pierwszy to tzw. operacje z dostępu zewnętrznego. W operacjach tego typu aby dostać się do wnętrza danej zatoki wykonać należy odpowiednio duże nacięcie skóry lub błony śluzowej a następnie wydłutować lub rozwiercić kość. Po dostaniu się do zatoki specjalnymi metalowymi skrobaczkami i kleszczami usuwa się zapalnie zmienioną błonę śluzową i dodatkowo stwarza szersze połączenie zatoki z nosem.

Przy prawidłowym zeszyciu rany blizny po tych zabiegach nie są z reguły zbyt widoczne, a w przypadku operacji zatok szczękowych znajdują się pod wargą.

II

Drugi typ zabiegów to tzw. zabiegi wewnątrznosowe (zwane potocznie endoskopowymi) czyli takie, w których chirurg do wnętrza zatok dostaje się przez nos.

Jedną z odmian zabiegów tego typu jest tzw. operacja FESS. Zabiegi te od pewnego czasu wypierają w wielu sytuacjach zabiegi z dostępu zewnętrznego.

Pamiętać jednak należy o kilku rzeczach:

1. Zabiegi endoskopowe nie są wykonywane endoskopem – endoskop to jedynie rodzaj nowoczesnego wziernika, którym podczas usuwania frezem kości bądź kleszczami (lub innymi narzędziami) błony śluzowej posługuje się chirurg-laryngolog.

2. Zabiegi wewnątrznosowe wymagają od operującego dużo lepszej znajomości anatomii i są przez to potencjalne niebezpieczniejsze. Osoba wykonująca zabieg musi przez nos wprowadzać bardzo dużo skomplikowanych instrumentów równocześnie.

Błędy przy wykonywaniu tych zabiegów mogą doprowadzić do poważnych powikłań w tym silnych krwawień, ślepoty, itp.

3. Polipy nosa mogą odrastać po tych zabiegach i niestety nie jest to wcale zjawisko rzadkie. Jeśli operacja nie jest "radykalna" to przy nawrotach kolejne zabiegi są coraz trudniejsze, a wspomniane nawroty mogą występować bardzo często.

4. Postępowanie pooperacyjne (tamponady i innego typu opatrunki) bywa po operacjach wewnątrznosowych z reguły bardziej przewlekłe i uciążliwe dla pacjenta niż po zabiegach zewnątrznosowych.

Reasumując: poddając się zabiegowi operacyjnemu zatok pamiętać należy, że choć niejednokrotnie stanowi on jedyne w danej sytuacji wyjście i jest bezwzględnie zalecany to nie daje gwarancji całkowitego wyleczenia. Po zabiegu w zdecydowanej większości przypadków należy przewlekle stosować preparaty mające zmniejszyć ryzyko nawrotu zmian.

GÓRA STRONY