
PYTANIA
OGÓLNE

BADANIA
WYMAGANE DO WIĘKSZOŚCI ZABIEGÓW TO:
MORFOLOGIA KRWI I TZW. WSKAŹNIKI KRZEPNIĘCIA
(DO ZROBIENIA BEZ SKIEROWANIA
W CIĄGU KILKU GODZIN W KAŻDYM LABORATORIUM ZA
NIEWIELKĄ OPŁATĄ)
Czy wszystkie opisane schorzenia laryngologiczne
można leczyć w ten sposób ?
Nie wszystkie. Czasami, choć
rzadko konieczne jest wykonanie klasycznego zabiegu
(oczywiście wszystkie opisane tu zabiegi można
wykonać w sposób klasyczny). Dlatego też wskazane
jest odbycie wstępnej wizyty kwalifikacyjnej.
Mieszkam daleko i
trudno mi przyjechać najpierw do kwalifikacji, a
potem znowu na zabieg. Czy można jakoś to ominąć ?
To możliwe.
Umawiamy się wówczas od razu na zabieg, jednak co
oczywiste pozostawiam sobie w takim wypadku
możliwość odmowy jego wykonania, jeśli w badaniu
wstępnym stwierdzę jakieś przeszkody lub uznam, że
operacja nie daje lub daje niewielką szansę na
poprawę. Istnieją jednak wyjątek: operacja przegrody
nosa - tu zawsze musi być najpierw wizyta
kwalifikacyjna.
Dopiero po niej można się umówić na zabieg jeśli
okaże się możliwy do wykonania.
Również nie wszystkie zrosty wewnątrznosowe nadają
się do leczenia w trybie ambulatoryjnym.
Czy potrzebne są
jakieś badania dodatkowe ?
Wszystko
zależy od twojego ogólnego stanu zdrowia. Jeśli nie
leczysz się na żadne choroby współistniejące to w
przypadku zabiegów kriochirurgicznych nie są
potrzebne żadne badania dodatkowe, natomiast w
przypadku zabiegów, w których dochodzi do przerwania
ciągłości tkanek (czyli np. z użyciem lasera, noża
harmonicznego lub shavera) konieczne jest wykonanie
podstawowych badań krwi: morfologii z poziomem
płytek krwi, czasu krwawienia i czasu krzepnięcia.
Zrobi to za kilkanaście złotych i bez skierowania
każde laboratorium w twoim mieście.
W przypadku
polipów nosa wskazane jest posiadanie tomografii
komputerowej zatok przynosowych - opis jak ma być
wykonane to badanie znajdziesz w części dotyczącej
pytań odnoszących się bezpośrednio do polipów.
W jakim
znieczuleniu wykonywane są zabiegi ?
Wszystkie
zabiegi wykonywane są w znieczuleniu miejscowym.
Środek znieczulający podawany jest w postaci sprayu
lub na sączkach, a przy bardziej rozległych
zabiegach również we wstrzyknięciu w operowaną
okolicę (analogicznie jak u stomatologa).
Czy zabiegi są
nieprzyjemne ?
Zabiegi są
wykonywane technikami małoinwazyjnymi, co nie
znaczy, że jest to leczenie dotykiem. Znieczulenie
miejscowe u większości osób znosi całkowicie ból w
trakcie zabiegu, jednak pewien procent osób nadal
odczuwać może pobolewanie w trakcie ich wykonywania,
choć dolegliwości te są z założenia dużo mniejsze
niż w przypadku tradycyjnych metod operacyjnych.
Czy zabiegi są
jednorazowe ?
W większości
przypadków tak, jednak niektóre z założenia muszą
być rozłożone na kilka etapów. Czasami wynikać to
też może ze względów bezpieczeństwa. Dodatkowo nie
zawsze efekt końcowy jest w 100% przewidywalny i
często dopiero po zabiegu i całkowitym wygojeniu
zmian widać czy potrzebny jest kolejny zabieg
uzupełniający.
Czy w trakcie
zabiegów występuje krwawienie ?
Niektóre
zabiegi są praktycznie całkowicie bezkrwawe (np.
kriochirurgiczne), w innych występuje krwawienie,
ale jest ono z reguły niewielkie - nieporównywalne z
tym jakie bywa podczas klasycznych zabiegów
laryngologicznych z użyciem skalpela. Mogą być
oczywiście wyjątki, szczególnie jeśli ktoś ma
nieuregulowane nadciśnienie.
Czy po zabiegu
można samemu prowadzić samochód ?
Teoretycznie
można - w trakcie zabiegu nie podajemy żadnych
środków upośledzających zdolność do prowadzenia
pojazdów. Pamiętaj jednak, że zabiegi choć
małoinwazyjne są jednak zabiegami i wygodniej będzie
jeśli ktoś przyjedzie z tobą, a potem cię odwiezie.
Jest to zdecydowanie zalecane.
Jak długo trwa
zabieg ?
Wszystko
zależy od rodzaju zabiegu i operowanej okolicy. Z
reguły jednak czas trwania zabiegu nie przekracza
30-40 minut.
Czy po zabiegu
będę musiał zostać na obserwacji na noc ?
Jedną z
głównych zalet przedstawionych zabiegów jest to, że
po ich wykonaniu można dość szybko wrócić do domu.
Jeśli wszystko przebiega planowo to z reguły cały
pobyt w gabinecie nie przekracza godziny.
Czy zabiegi te
można zrobić "na NFZ" ?
Nie.
Wszystkie
zabiegi są wykonywanie wyłącznie komercyjnie czyli
są pełnopłatne zgodnie z aktualnym
cennikiem.
Czy koszt zabiegu
podany mi przed zabiegiem może się zmienić w jego
trakcie ?
Nie może.
Jeśli muszę zrobić coś więcej to jest to moje
zmartwienie. Ty nic nie dopłacisz (no chyba że będą
jakieś ekstra życzenia z twojej strony....).
W jakich
godzinach wykonywane są zabiegi ?
Najczęściej
między 13-tą, a 15-tą we wtorki, środy i czwartki.
Można więc dojechać z każdego
końca Polski i spokojnie wrócić tego samego
dnia.
Czy na zabiegi
jest jakaś kolejka czy można się umówić z dnia na
dzień ?
Niestety
jest kolejka, z reguły od kilku dni do 3-4 tygodni,
dlatego też trzeba wcześniej zadzwonić i umówić się
telefonicznie na konkretny dzień i godzinę.
Czy przed
zabiegiem trzeba zaszczepić się przeciwko żółtaczce
?
W chwili
obecnej nie ma nigdzie takiego oficjalnego wymogu,
ale jeśli ktoś ma taką możliwość to oczywiście warto
to zrobić.
Nikt nie wie jakie jeszcze zabiegi czekają go w
przyszłości, a kiedy się jest już raz zaszczepionym,
to w późniejszym okresie wystarczy podawać jedynie
co kilka lat tzw. dawkę przypominającą szczepionki.

CHRAPANIE I BEZDECH
Jaka technika zabiegowa jest najczęściej
stosowana ?
Do plastyki podniebienia najczęściej stosuję
równoczesne połączenie lasera z techniką
wykorzystującą falę o częstotliwości radiowej
(RaVoR; CELON). Rzadziej wykorzystuje
koblację, gdyż efektywność
zabiegu jest zbliżona, a cena z uwagi na koszt
jednorazowych końcówek wyższa.
Jak się trzeba przygotować do zabiegu ?
Można zjeść lekkie śniadanie, ale lepiej nie
jeść już obiadu. Godzinę po zabiegu można już jeść.
Słyszałem metodzie leczenia chrapania pod
nazwą CELON. Co to takiego ?
Dokładnie
to samo co RaVoR. Inny jest tylko producent
urządzenia. Koszty użytkowania systemu CELON są z
pewnych względów wyższe od kosztów użytkowania
systemu RaVoR stąd i zabiegi są z reguły dużo
droższe. Nie ma natomiast jakiejkolwiek różnicy w
skuteczności i zasadzie działania.
Czy można mnie zoperować tylko aparatem
RaVoR (CELON) bez użycia lasera ?
Tak, ale sposób ten sprawdza się tylko w
przerostach mniejszego stopnia. W większości
przypadków użyć lepiej obu metod równocześnie.
Czy zabieg laserowy jest bolesny ?
Zabieg jest generalnie
bezbolesny. Znieczulenie miejscowe podane w formie
sprayu i kilku niewielkich wstrzyknięć praktycznie w
100% znosi ból w jego trakcie. W całym zabiegu tak
naprawdę najbardziej nieprzyjemne jest właśnie samo
znieczulenie - jest ono po prostu jak to
znieczulenie niesmaczne, powoduje przejściowe
uczucie kluski w gardle, a czasem krótkotrwały
kaszel.
Czy po zabiegu będzie mnie bolało gardło ?
Tak. Na pewno. Przez kilka godzin do
kilkunastu dni. Gardło jest bardzo dobrze unerwione,
a oddychanie i przełykanie sprawia, że znajduje się
w ciągłym ruchu. Choć rana po zabiegu jest niewielka
to nie można jej zabandażować, unieruchomić, itp.
Stąd też ból po zabiegu, choć mniejszy niż po
zabiegu klasycznycm (czyli z użyciem skalpela) w
jakimś stopniu jest obecny prawie w każdym
przypadku. Ma on bardzo różne natężenie u różnych
osób - u niektórych jest niewielki, natomiast u
innych choć rzadko się to zdarza
może być bardzo dokuczliwy i trwać nawet kilkanaście
dni. Najczęściej ból ten można porównać z tym jaki
występuje przy anginie lub ostrym zapaleniu gardła.
U niewielkiego odsetka osób dolegliwość ta może być
większa po kilku dniach od zabiegu niż bezpośrednio
po nim. Każdy pacjent po zabiegu otrzymuje receptę
na środki przeciwbólowe, które zaleca się przyjmować
jeśli dolegliwości byłyby
spore w celu ich złagodzenia.
Czy
przepisywane leki mogą powodować jakieś działania
uboczne ?
Wszystkie preparaty
przepisywane na receptę są odpowiednio przebadane i
sprawdzone przed ich dopuszczeniem do sprzedaży.
Nie istnieją jednak leki, które byłyby całkowicie
pozbawione możliwości wywoływania działań
niepożądanych. Zdaża się to rzadko, ale naturalnie
jest możliwe. Wszystkie takie działania opisane są w
ulotkach dołączonych leków, z którymi warto się
zapoznać przed ich zastosowaniem. Przykładowo lek
Tramal dobrze znoszący ból i dobrze tolerowany przez
większość pacjentów może u niewielkiego odsetka osób
powodować nadmierną senność, zawroty głowy, itp -
dlatego np. nie zaleca się po nim prowadzenia
samochodu.
Czy po
zabiegu można coś jeść ?
Nie tylko można, ale
trzeba. Naturalnie przez pierwsze dni trzeba uważać
z doborem tego co się je i pije aby dodatkowo nie
podrażniać operowanego miejsca (przyprawy, alkohol,
odpowiednia temperatura posiłków) gdyż może to
dodatkowo spotęgować ból.
Po zabiegu RaVoR praktycznie nie widzę, że
coś w gardle było robione. Jak to wyjaśnić ?
W przypadku zabiegu RaVoR
ingerencja w tkanki podniebienia ma miejsce pod
pokrywającą je śluzówką - stąd też wygląda to tak
jak gdyby prawie nic nie było robione. Na
podniebieniu widoczne są tylko małe punkciki -
miejsca po wkłuciach elektrod.
Bezpośrednio po operacji laserowej obejrzałem w
lustrze moje gardło i się trochę przestraszyłem, bo
wygląda ono dość przerażająco - czy tak ma być ?
Nie ma powodu do obaw. Tak to
zawsze "strasznie" wygląda. Za kilkanaście dni
wszystko wróci do normy i będzie wyglądać
"normalnie". Zabieg laserem jak by na to nie patrzeć
polega na wycięciu nadmiaru tkanek (w tym
przerośniętej błony śluzowej
i języczka) gorącym promieniem. Miejsce cięcia
bezpośrednio po zabiegu zawsze wygląda na
postrzępione, nierówne i ma brązowo-szaro-"krwawe"
zabarwienie. Przez kilka następnych dni okolica
pozabiegowa pokrywa się włóknikiem i ma szarawe
zabarwienie.
Po oddzieleniu się włóknika miejsce po zabiegu
ponownie robi się różowe. Przez osoby nie mające
praktycznego doświadczenia w stosowaniu opisanych
technik (w tym laryngologów !) może to być nawet
błędnie zinterpretowane jako grzybica gardła,
infekcja, itp.

Tak wygląda gardło
po zabiegu laserowym. Ciemnobrunatne zabarwienie
tkanek znika po kilku dniach. Sam zabieg wykonywany
laserem jest całkowicie bezbolesny. Nie ma tu
potrzeby zakładania szwów, a krwawienie podczas
zabiegu jeśli nawet się zdarza jest minimalne.
Po klasycznym
zabiegu chirurgicznym z użyciem skalpela i po
założeniu szwów wygląda to i tak znacznie gorzej, co
widać na zdjęciu poniżej

Czy po zabiegu
chrapanie natychmiast ustąpi ?
Gardło musi się oczywiście
najpierw wygoić, a to trochę trwa. Po leczeniu
laserem poprawa jest z reguły dość szybka - osoba
operowana często już w trakcie zabiegu czuje, że
lepiej jej się oddycha. Nie mniej całkowite gojenie
po zabiegu laserowym trwa ok. 6 tygodni. Po
zastosowaniu zabiegu RaVoR dochodzi do stopniowego,
podśluzówkowego usztywniania struktur podniebienia
miękkiego przez okres ok. 6 miesięcy, tak więc na
efekt tej części zabiegu czeka się dłużej. Trzeba
też pamiętać, że czasami w późniejszym okresie
korekty wymagają też inne patologie w obrębie
górnych dróg oddechowych o ile są obecne (np.
przerost migdałków, przerost nasady języka,
skrzywienie przegrody nosa, itp). Kluczowe znaczenie
ma też walka z nadwagą bez której nawet najbardziej
radykalne zabiegi okazać się mogą nie do końca
efektywne.
Czy po zabiegu
chrapanie może się nasilić ?
Bezpośrednio po wykonanym zabiegu
wskutek niewielkiego obrzęku pooperacyjnego tkanek
chrapanie może się nasilić jest to efekt
przejściowy i po kilku dniach ustępuje.
Czy zabieg
jest jednoetapowy ?
Z reguły tak, jednak w
niektórych wypadkach lepiej jest zrobić jedynie
część zabiegu (tzn. zabieg w mniejszym zakresie), a
po upływie jakiegoś czasu (najczęściej po ok. pół
roku) zabieg poszerzyć (oczywiście jeśli jest taka
potrzeba - bo np. chrapanie nie ustąpiło). Są to
jednak rzadkie przypadki.
Czy zabieg
likwiduje tzw. bezdechy w czasie snu ?
Z reguły prowadzi do zmniejszenia
ich częstości i nasilenia, często do zupełnego
wyeliminowania. Bezdech senny
to jednak złożony problem, który sprowadza się nie
tylko do jednego objawu jakim jest chrapanie. Jeśli
bezdechy są bardzo częste i długotrwałe wskazane
jest kompleksowe badanie (m.in. tzw.
polisomnografia) w specjalnie do tego celu
stworzonych i wyposażonych placówkach, w których
trzeba zostać na noc. Pamiętaj jednak, że
polisomnografia to tylko badanie, które niczego nie
leczy.
Słyszałem o
urządzeniu CPAP, które
podobno jest najskuteczniejszą metodą likwidującą
chrapanie i bezdech - czy to prawda ?
Tak, to prawda - jest jednak
jeden problem - chrapania i bezdechu nie masz tylko
wówczas gdy to urządzenie jest założone i włączone w
trakcie snu. W uproszczeniu można powiedzieć, że
specjalna maszyna poprzez założoną na twarz maskę na
siłę wtłacza ci powietrze do nosa i gardła pokonując
opory oddechowe. Przez całą noc musisz więc spać w
masce tak jak to pokazano na zdjęciu poniżej:

W wielu wypadkach odpowiednie
operacyjne udrożnienie dróg oddechowych pozwala na
rezygnację z tego niewygodnego aparatu, tak więc na
pewno warto przynajmniej spróbować.
Czy są możliwe
jakieś powikłania pooperacyjne ?
Stosowane zabiegi są
małoinwazyjne, jednak w piśmiennictwie medycznym
opisywane są rzadkie powikłania pod postacią
występujących bezpośrednio po operacji krwawień,
infekcji bakteryjnej i grzybiczej (dlatego po
operacji laserem każdy chory na kilka dni otrzymuje
antybiotyk). Opisywano też zaburzenia barwy głosu,
nadmierne wysychanie i uczucie przeszkody
(dyskomfortu) w gardle, i tzw. niewydolność
podniebienno-gardłową. Choć sam zabieg jest
praktycznie kompletnie bezbolesny to przez kilka do
kilkunastu dni po nim może występować bół gardła o
różnym natężeniu.
Minęło już
parę tygodni od zabiegu - nic mnie nie boli, ale
czuje w gardle jakieś naprężenie. Czy to normalne ?
Jednym z celów zabiegów "na
chrapanie i bezdech" jest usztywnienie podniebienia
miękkiego tak aby nie było ono wprawiane w wibracje
przez przepływające powietrze. Zabiegi
radiochirurgiczne typu RaVoR, CELON, itd powodują
powstawanie w ciągu kilku miesięcy po zabiegu w
obrębie podniebienia nowych włókien
łącznotkankowych, które napinają i usztywniają
podniebienie.
Przez to niektóre bardziej wyczulone osoby odczuwają
po zabiegu napięcie związane z ich obecnością
(niektórzy określają to jako kluskę w gardle) co
jest zupełnie normalne i może się przewlekle
utrzymywać. Dotyczy to wszelkich zabiegów
dokonywanych w obrębie podniebienia, dlatego
decydując się na zabieg należy zawsze liczyć się z
wystąpieniem tego zjawiska.
Czy zabieg daje
trwałe efekt ?
Efekt jest
naturalnie trwały (np. skrócony języczek nie
odrasta), jednak pamiętać należy, że z upływem czasu
dochodzić może do dalszego "opadania" struktur
podniebienia miękkiego co związane jest z wiekiem.
Jest to zjawisko analogiczne do starzenia sie naszej
skóry, która wiotczeje czego efektem są m.in.
pojawiające się zmarszczki.
Czy
zabiegi zawsze są skuteczne ?
Opisane tu techniki
zabiegowe są jednymi z najbardziej skutecznych metod
operacyjnych stosowanych w leczeniu chrapania i
obturacyjnego bezdechu sennego. Nie istnieją jednak
procedury medyczne, które dawały by 100% gwarancję
wyleczenia jakiejkolwiek choroby. Istnieje pewna grupa
pacjentów, u których pomimo ewidentnych wskazań i wykonania
prawidłowo dowolnych zabiegów dolegliwości nadal w jakimś
stopniu lub w pełni się utrzymują. Przypadki te jak
wspomniano są co prawda rzadkie (średnio 1/10 operowanych),
ale mogą mieć miejsce. Widoczne na niektórych stronach
internetowych lub reklamówkach propozycje metod dających
pełną gwarancję wyleczenia są niestety manipulacją mającą na
celu wprowadzenie ludzi w błąd.

MIGDAŁKI PODNIEBIENNE
Jaki rodzaj
zabiegu jest najlepszy w moim przypadku ?
Odpowiedź na to pytanie zależy
od całego szeregu czynników, jak np. od wielkości
migdałków, częstości angin, itp. Bardzo ogólnie
można powiedzieć, że jeśli migdałki nie są bardzo
powiększone, a w wywiadzie mamy nawrotowe ich
zapalenia to dobrym rozwiązaniem jest zabieg
kriochirurgiczny. Jeśli migdałki są duże, ale w
wywiadzie nie ma nawrotowych angin lepszy wynik dać
może operacja laserem. W przypadku natomiast dużych
migdałów i częstych angin (lub po przebyciu ropnia
okołomigdalkowego) zabieg musi być z reguły bardziej
radykalny, czyli np. z wykorzystaniem techniki
łączonej (np. kriochirurgia, a po kilku tygodniach
laser) lub w skrajnych przypadkach z użyciem noża
harmonicznego. W przypadku stosowania tego
ostatniego narzędzia spełnione być muszą też jednak
z reguły dodatkowe kryteria.
Cały czas mam
w migdałkach czopy ropne - czy w takim wypadku mogę
mieć wykonany zabieg,
czy musze być najpierw przeleczony antybiotykiem ?
Czopy ropne w migdałkach to
objaw ich przewlekłego zapalenia i jedno ze wskazań
do zabiegu. W wielu przypadkach gdybyś nie miał tych
czopów to nie był byś zapewne teraz na tej stronie.
Tak więc nie jest to absolutnie przeciwwskazanie do
wykonania zabiegu, a wręcz odwrotnie. Nie można
natomiast wykonać zabiegu w trakcie trwania anginy
(ostre zapalenie migdałków), tj. w chwili gdy boli
cię gardło, masz temperaturę, itd. Wówczas trzeba
oczywiście odczekać przynajmniej kilka dni od
ustąpienia ostrej infekcji.
Czy w trakcie
zabiegu występuje krwawienie ?
Przy
zabiegach kriochirurgicznych nie, natomiast w
przypadku użycia np. noża harmonicznego z reguły
tak, choć jest ono najczęściej o wiele mniejsze niż
w razie usuwania migdałków metodą tradycyjną.
Podobnie rzecz ma się w przypadku użycia lasera.
Czy po zabiegu boli gardło ?
Po każdej operacji w obrębie migdałków odczuwany może
być ból gardła (analogiczny jak w anginie)
szczególnie przy przełykaniu, który utrzymuje się
średnio od kilku do kilkunastu dni. Ból ten jest z
reguły dużo mniejszy niż po zabiegu klasycznym z
użyciem skalpekla, nie mniej osoby z niskim progiem
jego odczuwania mogą z dolegliwością tą borykać się
dłużej i może być ona dla nich dość dokuczliwa,
nasilać się przy przełykaniu, itp. Z uwagi na to
wszyscy chorzy po zabiegu zaopatrywani są w leki
przeciwbólowe, które łagodzą dolegliwości bólowe.
Dodatkowo po zabiegu wystąpić może obrzęk języczka i
uczucie przeszkody w gardle, co również utrzymywać
może się przez kilka dni.
Kilka dni po
zabiegu moje migdałki zrobiły się biało-szare. Czy
to grzybica ?
Prawie na pewno nie.
Przerośnięta, zmieniona zapalnie tkanka migdałków w
trakcie zabiegu krioterapii ulega zamierzonemu
uszkodzeniu. W ciągu następnych kilku dni część tej
tkanki się wchłania, a część może nawet oddzielać
się w formie małych kawałeczków i być odpluwana ze
śliną. To właśnie ta tkanka jest biało-szara i
przypomina nalot grzybiczy, którym nie jest.
Błąd w rozpoznaniu mogą popełnić tu jednak nawet
laryngolodzy, którzy na codzień nie mają do
czynienia z tą metodą leczenia.
Po zabiegu boli mnie ucho. Czy to normalne ?
W uproszczeniu można powiedzieć, że ucho i migdałki
unerwia ten sam nerw stąd może przez kilka dni
wystąpić tzw. otalgia, czyli ból odczuwany w uchu,
ale niezwiązany z przebiegiem w jego obrębie
jakichkolwiek niepokojących stanów. Objaw ten jest
oczywiście przejściowy.
Czy po zabiegu wystąpić mogą jakieś
powikłania ?
W przypadku każdego z zabiegów medycznych nie można
wykluczyć możliwości wystąpienia jakichś powikłań.
Na szczęcie po stosowanych tu technikach są one
stosunkowo rzadkie, choć oczywiście mogą się
zdarzyć. Poza dolegliwościami bólowymi najczęściej w
piśmiennictwie wymienia się krwawienia pooperacyjne,
przemijający obrzęk w gardle, oraz nadkażenia
bakteryjne i grzybicze (wyjątkowo rzadko).
Czy po zabiegu konieczne jest jakieś
szczególne postępowanie ?
W przypadku zabiegów bardziej
radykalnych, jak też w związku z mogącą utrzymywać
się przez pewien czas bolesnością przy przełykaniu
wskazanie jest stosowanie łatwo przyswajalnej diety
przez co najmniej kilka dni.
Czy w
przypadku nawrotowych angin zabieg jest skuteczny ?
Z naszego doświadczenia wynika, że tak.
Większość osób już po jednym zabiegu
kriochirurgicznym przestaje chorować na anginy lub
są one znacznie rzadsze. Czasami, choć rzadko zabieg
zaleca się powtórzyć lub uzupełnić wybiórczym
mrożeniem samych krypt (tzw. kryptoliza) . Pamiętać
należy przy tym, że zabieg nie ma wpływu na nawroty
zapaleń gardła (angina to ostre zapalenie
migdałków).
W przypadku po przebyciu ropnia okołomigdałkowego
też bardziej korzystne może okazać się całkowite
usunięcie migdałków.
Czy każdy z
prezentowanych zabiegów można przeprowadzić u każdej
osoby ?
Zabieg kriochirurgiczny i
zabieg laserowy można w zasadzie wykonać u każdego
pacjenta (o ile są do tego wskazania).
Czy w
przypadku łączonego zabiegu na pewno dwa zabiegi
będą wystarczające w moim przypadku ?
Z reguły właśnie tak jest.
Wystarczy jeden zabieg mrożenia i jeden zabieg
laserowy. W niektórych wypadkach, choć rzadko się to
zdarza istnieje jednak konieczność wykonania
dodatkowych zabiegów uzupełniających
(kriochirurgicznych lub laserowych) co nie jest
możliwe do przewidzenia na początku leczenia i staje
się widoczne dopiero po całkowitym wygojeniu się
zmian po poprzednich zabiegach.
Czy po
zabiegu kriochirurgicznym/laserowym moje migdałki
natychmiast znikną
?
Głównym celem zabiegu
kriochirurgicznego jest ograniczenie ilości czopów
ropnych w kryptach i ograniczenie ilości angin. Przy
okazji migdałki po pewnym czasie od zabiegu ulegają
zmniejszeniu - szczególnie nasilić to zjawisko może
dodatkowe zastosowanie w trakcie zabiegu fali RF. W
trakcie zabiegu laserowego migdałki są zmniejszane
natychmiast.
Czy zabieg
kriochirurgiczny i laserowy może być wykonany tego
samego dnia ?
Na pełen efekt zabiegu
kriochirugicznego trzeba poczekać przez kilka
tygodni gdyż w tym okresie w migdałkach zachodzą
pewne zmiany. Dopiero potem rozważyć można
sensowność zabiegu laserowego, który okazać się może
zupełnie zbędny.
Czy
zabiegi są bezbolesne ?
Zabiegi wykonywane są w znieczuleniu miejscowym.
Reakcja na to znieczulenie jest z reguły bardzo
dobra, jednak samo podanie znieczulenia do gardła
powoduje przemijające uczucie pełności, kluski w
gardle i inne zjawiska, które część osób odczuwa
jako dość nieprzyjemne. W trakcie wykonywania
zabiegu laserowego
powstaje dym, który w większości od razu jest
odsysany jednak niewielka jego ilość zawsze
przedostaje się do oskrzeli i u osób nadwrażliwych
wywołać może kaszel. W sytuacjach takich czasami,
choć rzadko, lepiej wykonać po pewnym czasie
powtórne mrożenie niż zabieg laserem.
Czy zabiegi
wykonywane są u dzieci ?
Opisywane zabiegi wykonywane
są w znieczuleniu miejscowym, natomiast u dzieci
wymagane jest zasadniczo znieczulenie ogólne.
Dlatego też zabiegi wykonujemy tylko u dorosłych.
Czy wykonywana
jest operacja całkowitego usunięcia migdałków ?
Zasadniczo nie. Wykonywane są
jedynie zabiegi małoinwazyjne w znieczuleniu
miejscowym, po których od razu można jechać do domu.
Zabieg całkowitego usunięcia migdałków natomiast,
choć jest też możliwy do przeprowadzenia w
znieczuleniu miejscowym (jest to jednak obecnie
rzadko wykonywane) wiąże się z możliwością
wystąpienia poważnych powikłań - m.in. gwałtownych
krwawień w tym nawet takich, które zagrażają życiu.
Krwawienia te mogą wystąpić w jakiś czas po zabiegu
(kilka godzin - kilka dni). Z tego powodu zabieg
całkowitego usunięcia migdałków raczej powinien być
wykonywany w warunkach szpitalnych, a po jego
przeprowadzeniu pacjent pozostawać powinien
przynajmniej dobę pod obserwacją.

MAŁŻOWINY NOSOWE
Czy zabieg jest bolesny ?
Zabieg jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym
(tamponiki ze środkiem znieczulającym są zakładane
do nosa). W przypadku krioterapii nie jest wymagane
poza tym żadne dodatkowe znieczulenie. Mimo
zastosowania znieczulenia kilka procent osób może
odczuwać w trakcie zabiegu ból nosa, zębów,
podniebienia lub głowy. Jeśli nawet tak jednak się
zdarzy to jest to z reguły ból, który mija
samoistnie w ciągu kilku - kilkunastu minut.
Czy po zabiegu będzie bolał mnie nos
?
Nie. Nos nie powinien boleć, natomiast będzie przez
kilka do kilkunastu dni odczuwane uczucie pełności
(katar). Przez kilkanaście minut po zabiegu mogą
pobolewać górne zęby i głowa (dotyczy to ok. 1 - 3 %
osób).
Czy w trakcie zabiegu występuje
krwawienie ?
W przypadku zastosowania krioterapii praktycznie
wcale; gdy stosuje się technikę RaVoR krwawienie
może wystąpić, jednak z reguły jest ono niewielkie i
szybko ustępuje.
Czy usuwane są
całe małżowiny nosowe ?
Nie.
Małżowiny są jedynie pomniejszane. Całkowite
usunięcie małżowin prowadzi do bardzo trudnej
do leczenia jednostki chorobowej - zespołu pustego
nosa.
Czy przerost
małżowin po zabiegu może powrócić ?
Tak, choć
zdarza się to wyjątkowo rzadko. Najczęściej jest to
spowodowane nieleczeniem przyczyny, która
doprowadziła pierwotnie do przerostu jak np.
alergia, ponowne branie kropli do nosa, czy też
narażenie na czynniki drażniące (praca lub
przebywanie w niekorzystnych warunkach). W takich
sytuacjach zabieg można z reguły powtórzyć. Poza tym
nawet gdyby założyć że nawroty są częste to i tak
nie ma w chwili obecnej lepszych i bardziej trwałych
metod leczenia.
Czy po zabiegu krioterapii wystąpią
jakieś dolegliwości ?
Zabieg jest bezkrwawy, stosunkowo krótki a
znieczulenie zakładane jest do nosa na sączkach
(czyli nie ma "zastrzyku w nos").
Jedyna rzecz, jak jest z reguły obecna po zabiegu to
przemijający obrzęk śluzówki w nosie, który jest
normalnym odczynem po mrożeniu. W związku z tym
przez okres od kilku godzin do kilkunastu dni
drożność nosa będzie w różnym stopniu upośledzona.
Dodatkowo będzie występował katar o różnym
nasileniu, który też może trwać do kilkunastu dni -
jest on najpierw wodnisty,
a potem gęstszy. Bezpośrednio po zabiegu może
wystąpić też łzawienie (z powodu przytkanego nosa) i
przemijające pobolewania głowy, które z reguły nie
wymagają przyjmowania leków i szybko ustępują.
W okresie gojenia nie wolno wykonywać w nosie
jakichkolwiek zabiegów, w tym usuwać obrzękowo
zmienionych tkanek (mogą to chcieć zrobić nawet
laryngolodzy nie mający praktycznego doświadczenia w
stosowaniu kriochirurgii i nie wiedzący jak wygląda
wnętrze nosa po takim zabiegu) gdyż może to
doprowadzić do powikłań (zrosty
wewnątrznosowe,
krwawienia z nosa).
UWAGA
Blokada nosa jaka
pojawia się po zabiegu może być znaczna i wymuszać
konieczność oddychania wyłącznie ustami nawet przez kilka
dni. Osoby, które nie są pewne czy będą w stanie
zaakceptować przez kilka dni taki stan rzeczy, o ile już
decydują się
na zabieg powinny zastanowić się czy nie wykonać go
dwuetapowo, tzn. najpierw jedna strona nosa, a po kilku
tygodniach druga.

POLIPY NOSA
Czy do zabiegu
potrzebne są jakieś badania ?
Tak. Potrzebna jest morfologia
krwi z oznaczeniem poziomu płytek, czas krzepnięcia
i czas krwawienia (lub nowsze odpowiedniki tych
badań). Badania te zrobi za niewielką sumę każde
laboratorium w twoim mieście.
Bardzo
wskazane (co nie znaczy, że uzależniam od tego
wykonanie zabiegu) jest też posiadanie aktualnej
tomografii komputerowej zatok przynosowych (zwykłe
zdjęcie zatok jest kompletnie nieprzydatne).
Tomografia ma za zadanie pokazać zmiany niemożliwe
do oceny przy badaniu przez nos. Ponieważ polipy
znajdujące się w nosie wychodzą z zatok, to
oczywiste jest dlaczego to badanie jest tak ważne.
Obecnie w większości poważnych zakładów radiologii
tomografia komputerowa jest dostępna. Ponieważ
jednak aparaty do jej wykonywania są różne badanie
musi być wykonane w następujący sposób:
Badanie CT zatok:
Badanie w płaszczyźnie czołowej; warstwy grubości
4-5 mm, przy przesuwie stołu
3-4 mm (overlaping) + badanie w płaszczyźnie
poziomej (5-6 skanów). Bez kontrastu
(dotyczy klasycznego badania CT)
Najlepiej
wybierając się na badanie tomograficzne skopiować i
wydrukować sobie to co jest napisane powyżej i
poprosić o wykonanie badania właśnie w ten sposób.
Warto zaznaczyć, że jest to istotne tylko przy
aparatach starszego typu, których w Polsce jest
nadal stosunkowo dużo. Nowe aparaty nie wymagają
przestrzegania powyżej opisanego sposobu gdyż
dokonują cyfrowej rekonstrukcji obrazu w dowolnej
płaszczyźnie.
Jadąc do
mnie lepiej mieć zdjęcie bądź na kliszy, bądź na
płycie CD - sam opis jest z reguły niewystarczający
Czy wszystkie polipy można zoperować tym sposobem ?
W zasadzie tak. Tylko mniej
niż 0,5% polipów jest tak zwłókniałych i twardych,
że shaver nie jest w stanie ich zassać, a tym samym
nie można usunąć ich tą metodą.
Czy inne zaburzenia drożności nosa nadają się do
zabiegu tym sposobem ?
Nie. Zabiegi
(kriochirurgia, shaver) nadają się jedynie do
likwidacji przerostów błony śluzowej nosa i polipów
z wnętrza jam nosa.
Nie mają one natomiast jakiegokolwiek wpływu na
takie patologie jak skrzywienie przegrody nosa (tu
trzeba wykonać klasyczny zabieg, ew. z użyciem
lasera) czy inne zmiany anatomiczne.
Czy po zabiegu polipy nosa mogą odrosnąć ?
Tak. Polipy nosa to jednostką chorobowa cechująca się
u niektórych pacjentów bardzo dużą tendencją do
nawrotów, bez względu
na zastosowaną technikę leczenia. Grupa szczególnie
narażona to osoby ze współistniejącą astmą i
"alergią na aspirynę". W tym ostatnim przypadku
można wręcz powiedzieć, że choroba jest niemożliwa
do całkowitego wyleczenia. Polipy to końcowy efekt
przewlekłego stanu zapalnego błony śluzowej.
Ponieważ przyczyna tego zapalenia nie jest do końca
poznana to nie ma również leków, które by tę
przyczynę w pełni skutecznie leczyły - usunięcie
operacyjne polipów z nosa poprawia więc oddychanie,
może przywrócić węch, ale tak w zasadzie to wyraz
pewnej bezsilności medycyny. Po zabiegu zawsze
zaleca się branie przewlekle do nosa leków
przeciwzapalnych, które zmniejszają szansę nawrotu
polipów, jednak niestety nie dają pewności czy taki
nawrót nie nastąpi
i kiedy to się stanie. Oczywiście w przypadku
odrostu zmian zabieg w większości przypadków można
powtórzyć.
Czy po usunięciu polipów z
nosa te zmiany polipowate, które są w zatokach mogą
się do niego przemieścić ?
To możliwe, szczególnie wówczas jeśli zmiany w
zatokach są bardzo zaawansowane (niektóre osoby
zwlekają z operacją wiele lat). Po usunięciu polipów
z nosa robi się w nim pusta przestrzeń i jeśli w
zatokach jest dużo zmian polipowatych, a dodatkowo
przez ucisk doprowadziły one do poszerzenia połączeń
z nosem (ucisk powoduje zanik tkanki kostnej) to tak
jak w przypadku naczyń połączonych zmiany mogą
przesunąć się z miejsc gdzie jest większe ciśnienie
(czyli zatok) do miejsca gdzie zrobiło się miejsce
(opróżniony z polipów nos). Na szczęście takie
sytuacje, choć należy się z nimi liczyć, występują
bardzo rzadko.
Czy zabieg likwiduje polipowate
przerosty śluzówki z zatok przynosowych ?
Nie. Zabieg ma za zadanie jedynie wyeliminowanie
polipów z samego nosa, choć już samo to może przyczynić się w pewnym
stopniu do odblokowania ujść zatok.
Usunięcie ew. zmian
polipowatych z zatok wymaga wykonania dużo rozleglejszego zabiegu
związanego praktycznie zawsze z koniecznością zastosowania znieczulenia
ogólnego i hospitalizacją.
Już zdecydowałem się na zabieg
operacyjny zatok w szpitalu ale mam wyznaczony bardzo odległy termin, a
nie wyobrażam sobie normalnego funkcjonowania przez tak długi okres z
zablokowanym nosem, szczególnie, że objawy się nasilają. Czy można coś
zrobić w takim wypadku ?
Oczywiście. Jedną z opcji jest właśnie
odblokowanie nosa, przez usunięcie polipów z jego wnętrza, np. przy
pomocy shavera.
Zabieg ten nie przeszkadza absolutnie w późniejszej operacji zatok,
jeśli się już na nią zdecydowałeś.
Miałem niedawno w szpitalu
wykonywany w znieczuleniu ogólnym bardzo duży zabieg, po którym polipy
miały nie odrastać. Usunięto mi polipy z nosa i ze wszystkich zatok. Nie
minęło zbyt wiele czasu a okazało się, że znów mam polipy w nosie. Jak
to możliwe ?
Na tym właśnie polega problem. Polipy mogą
odrastać również po bardzo rozległych zabiegach. Nawet w najlepszych
klinikach na świecie procent nawrotów dotyczy aż 10% osób. U niektórych
chorych jeden zabieg załatwia sprawę na całe życie, u innych zabiegi
trzeba powtarzać wielokrotnie. Nie ma żadnej reguły i nie można tego do
końca przewidzieć - ani czy polipy odrosną ani jak szybko to nastąpi.
Czy zabieg
wykonuje się przy dodatkowym użyciu endoskopu ?
Zabieg
odbywa się zawsze pod pełną kontrolą wzrokową bądź
dzięki zastosowaniu endoskopu, bądź specjalnych
okularów powiększających.
Czy
po zabiegu odzyskam węch ?
To bardzo
prawdopodobne, choć nie ma absolutnej gwarancji. Dzieje się
tak ponieważ obszar w nosie, w którym rejestrowane są
zapachy (pole węchowe) ma tylko ok. 1 cm powierzchni i
znajduje się w "szczycie" nosa. Obszar ten ulegać może
nieodwracalnemu uszkodzeniu zarówno przez rosnące polipy,
wcześniejsze agresywne zabiegi (wyrywanie polipów), jak też
przez sam proces zapalny, który toczy się w nosie i jest
powodem powstawania polipów.
Czy pobierane są
wycinki lub czy usunięte polipy będą badane
mikroskopowo ?
Choć nie
uznaje tego za bezwzględnie konieczne we wszystkich
przypadkach to na
pewno trzeba to zrobić w niektórych sytuacjach.
Badanie to wiąże się z dodatkową opłatą dla lekarza
patomorfologa oceniającego preparaty (200 zł). Wynik
wysyłany jest mailem "na skrzynkę" pacjenta lub
zwykłym listem poleconym.

SKRZYWIENIE PRZEGRODY
KRWAWIENIA

UWAGA
Klasyczne zabiegi
operacyjne przegrody nosa wykonuje w wynajmowanych przez
abc-med pomieszczeniach dr Krzysztof Drozd reprezentujący
swoją własną indywidualną specjalistyczną praktykę lekarską.
W związku z powyższym wszelkie pytania, uwagi, zastrzeżenia
itp. dotyczące tej operacji należy kierować bezpośrednio do
niego.
(tel. 602-182-704, mail: lekdrozd@interia.pl)
Czy w trakcie
zabiegu występuje krwawienie ?
Tak, jednak
z reguły niewielkie.
Czy do nosa
zakładana jest tamponada ?
Jeśli nie ma
absolutnej konieczności to tego nie robimy.
Stosujemy za to samorozpuszczane opatrunki żelowe,
które najczęściej nie wymagają usuwania lub
małoinwazyjne płytki stabilizujące. Po zabiegu
laserowym najczęściej nie jest potrzebny opatrunek.
Czy zabieg będzie
wykonywany laserem i pod kontrolą endoskopu ?
Choć brzmi
to nowocześnie to akurat w przypadku tego zabiegu
(operacja skrzywionej przegrody) wykorzystanie
lasera nie zawsze jest możliwe. Nie zawsze przydaje
się też endoskop, ale jeśli jest on konieczny to
naturalnie go wykorzystujemy.
Czy każdą
przegrodę można zoperować w warunkach
pozaszpitalnych ?
Zdecydowaną
większość tak, jednak ostateczna decyzja zależy od
lekarza, który podejmuje się zabieg wykonywać -
dlatego też
tak jak już to wspomniane było wcześniej konieczna
jest wstępna kwalifikacja i dopiero po jej
pozytywnym wyniku umówienie
się na właściwy zabieg. Nie da się tego załatwić
tylko przez telefon.
Czy wymienieni na
stronie internetowej i wykonujący ten zabieg lekarze
działają w ramach jednej firmy ?
Nie. Każdy z
nich jest absolutnie niezależny i reprezentuje swoją
własną, prywatną specjalistyczną praktykę lekarską.
Dr Krzysztof Drozd wykonuje operacje przegrody nosa
w ramach własnej odrębnej firmy - dlatego też
wszelkie
sprawy związane z tym zabiegiem należy konsultować i
uzgadniać bezpośrednio z nim.
KRWAWIENIA Z NOSA
Czy każde
naczynie można zamknąć laserem ?
W
zdecydowanej większości przypadków jest to możliwe.
Laser (ew. koagulator fotonowy) likwiduje trwale
poszerzone naczynia, nie ma jednak wpływu na
tworzenie się naczyń nowych dlatego tak ważne jest
równoczesne leczenie chorób współistniejących
takich,
jak np. nadciśnienie.

POZOSTAŁE PROBLEMY
Dlaczego zabiegi
wykonywane są w Grudziądzu, a nie w jakimś mieście
wojewódzkim ?
Oczywiście
dla mieszkańca Warszawy byłoby najlepiej gdyby
zabiegi były w Warszawie, a dla mieszkańca Poznania
gdyby były w Poznaniu - gorzej gdy mieszkaniec
Poznania miałby jechać do Warszawy lub odwrotnie.
Szukanie gabinetu w wielkim mieście i tkwienie w
kilometrowych korkach nie jest przyjemne. Grudziądz
jest natomiast bardzo przewidywalny. Jest to 100
tysięczne (czwarte co do wielkości) miasto w
województwie kujawsko-pomorskim. Dochodzi do niego
autostrada, która cały czas wydłuża się na południe.
Na pewno nie ma trudności z przejazdem przez miasto
takich jak w dużych aglomeracjach. Znajduje się tu
też nowoczesny, pełnoprofilowy szpital
specjalistyczny, co ułatwia wykonywanie wszelkich
potrzebnych badań dodatkowych gdyby z jakiegoś
powodu były konieczne. Z każdego miejsca w Polsce
można dojechać i wrócić w ten sam dzień (ale
oczywiście są też hotele...)
Czy stosowany sprzęt medyczny
jest godny zaufania
?
Wszystkie
urządzenia wykorzystywane przeze mnie w leczeniu
stanowią wysokiej klasy aparaturę medyczną.
Wszystkie mają dopuszczenia do użytku na terenie UE
oraz USA. Przychodnia w której zlokalizowany jest
gabinet przed kilku laty otrzymała
certyfikat jakości ISO, a w 2012 roku certyfikat
europejski "Przyjazna Przychodnia".
Moje kwalifikacje możesz sprawdzić klikając na
osobny link.
Czy stosowane
metody leczenia mają potwierdzoną skuteczność
kliniczną ?
Tak.
Zastosowanie wszystkich z tych metod znajduje
odzwierciedlenie we współczesnej polskiej i
zagranicznej literaturze medycznej. Wiodące ośrodki
na świecie specjalizujące się w laryngologii i
chirurgii małoinwazyjnej używają właśnie tych metod.
Praktycznie we wszystkich doniesieniach podkreślane
są zalety wykorzystywanych przeze mnie urządzeń w
leczeniu wybranych schorzeń. Sprzęt jest jednak
drogi i nie każdy umie się nim posługiwać stąd w
zdecydowanej większości miejsc nadal wykorzystywane
są metody tradycyjne, które czasami nie uległy
większym zmianom od ponad stu lat.
Czy po zabiegach
mogą wystąpić jakieś powikłania ?
Nie istnieją procedury
medyczne, których przeprowadzenie nie wiązałoby się
z ryzykiem jakichś powikłań. W przypadku zabiegów
małoinwazyjnych ryzyko to jest naturalnie
niewielkie, z reguły znacznie mniejsze niż w
przypadku zabiegów wykonywanych w znieczuleniu
ogólnym i z użyciem metod tradycyjnych. Ryzyka
takiego nie da się jednak całkowicie wykluczyć.
Dlatego też pisemna informacja o zabiegu i sama
zgoda na zabieg, którą pacjent podpisuje przed jego
wykonaniem zawiera podobnie jak ulotka dołączona do
każdego leku wykaz możliwych powikłań, nawet takich,
których wystąpienie jest skrajnie nieprawdopodobne.
Czy
autentycznie wszystko będzie załatwione w godzinę i
wrócę do domu ?
Tak - takie jest zamierzenie i tak to
wygląda w praktyce. Pamiętaj jednak, że to nie naprawa
pralek, tylko zabieg medyczny. Istnieje zawsze, na szczęście
niezwykle małe, ale realne niebezpieczeństwo wystąpienia
jakichś nieprzewidzianych sytuacji, reakcji, powikłań,
komplikacji, itp. Każdy pacjent inaczej reaguje na zabieg,
związany z tym stres, może mieć jakieś niewykryte wcześniej
współistniejące schorzenia, itd. Cała procedura może się
wówczas przedłużyć, a w skrajnych przypadkach skończyć nawet
hospitalizacją. Dotyczy to każdego zabiegu i każdej placówki
medycznej - jeśli ktoś twierdzi inaczej to po prostu celowo
wprowadza w błąd pacjentów.
Mój lekarz
twierdzi, że nie zna tych metod leczenia. Co zrobić
w tej sytuacji ?
Niestety nie mogę ponosić odpowiedzialności za fakt, że ktoś
czegoś nie wie. Myślę jednak, że jeśli twój lekarz
potrafiłby pomóc ci skutecznie w prostszy sposób to nie był
byś teraz na tej stronie. Z drugiej strony wszystkie opisane
tu patologie można leczyć też innymi sposobami. Współczesna
medycyna to jednak już nie tylko zręczność operującego ale i
nieustanny postęp techniczny. Nie mniej pamiętaj, że zawsze
masz wybór.
Czy zabiegi dają 100% gwarancję wyleczenia ?
Niestety nie ma takich zabiegów w medycynie. Jak w
przypadku każdej metody leczenia, nawet przy
prawidłowych wskazaniach
i bezbłędnym wykonaniu zabieg może nie dać
zamierzonego, pozytywnego efektu. Z danych z
piśmiennictwa i własnego doświadczenia wynika
jednak, że sytuacja taka dotyczy jedynie
niewielkiego odsetka leczonych osób. Poza tym
czasami konieczne jest powtórzenie zabiegu lub
dodatkowe zabiegi uzupełniające (w przypadku
chrapania np. poprawiające drożność nosa,
zmniejszające przerośnięte migdałki).
Dla uzyskania pełnego, zamierzonego efektu może być
czasami konieczne rozbicie zabiegu na kilka
niezależnych etapów realizowanych w określonych
odstępach czasu, co nie zawsze możliwe jest do
przewidzenia przed rozpoczęciem leczenia, może być
wynikiem określonych uwarunkowań śródoperacyjnych, a
niekiedy staje się widoczne dopiero po wygojeniu
zmian po wcześniejszym zabiegu.
Cena uzależniona jest od „rozległości” zabiegu i
jest podawana pacjentowi przed jego wykonaniem –
obejmuje ona koszt wykonania zabiegu, a nie
gwarancję jego pozytywnego efektu.
Czy po zabiegach
konieczna jest jakaś kontrola ?
Tak, po zabiegach przewiduje się standardowo
kontrolę po ok. 6 tygodniach od ich wykonania
(będzie o tym informacja na wypisie). Ponieważ
jednak po tego typu zabiegach jakiekolwiek
komplikacje, powikłania, itp. zdarzają się bardzo
rzadko to w większości sytuacji kontrola ta będzie
raczej opcjonalna i z reguły nie ma bezwzględnej
konieczności aby aby się na nią zgłaszać (bo jak
często mówią pacjenci "po zabiegu nic niepokojącego
się nie dzieje"). Jednak teoretycznie zawsze należy
liczyć się z koniecznością ponownego przyjazdu po
kilku tygodniach (na kontrolę trzeba się wówczas
umówić telefonicznie).
|